کمیک چیست؟
به نام خدا
اگر شما جزء آن دسته از آدمهایی هستید که نمیدانید کمیک چیست و اسم آن را در اخبار، مجلات، انیمیشنها، کتابها و فیلمها شنیدید، بهتر است این مقاله را با دقت مطالعه کنید. بسیاری از داستانها و فیلمها و انیمیشنهایی که امروزه طرفدار زیادی دارند، مثلاً پرفروشترین فیلم سینمایی جهان، یعنی انتقام جویان : پایان بازی، تمامی کاراکترها، وقایع و روند داستانیاشان از روی کمیکهای مختلف گرفته شدهاند. کمیکها روایتگر یک داستان یا موضوعی به وسیلهی تصاویر و متنها هستند، اما چه چیزی کمیکها را از دیگر داستانها جدا میسازد؟
معنی کلمه کمیک در انگلیسی و ترجمه آن در فارسی
با مراجعه به دیکشنریهای انگلیسی متوجه میشویم که کلمه کمیک یعنی یک چیز کمدی و علت آن هم این است که کمیکها در ابتدا در قالب کمدی و خندهدار تألیف میشدند. در ایران کتابها و مجلههای کمیک با اسم کتابهای مصور شناخته میشوند. جایگزین این کلمه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پینما است که هنوز به طور کامل جا نیوفتاده است.
اجزای تشکیل دهندهی یک صفحه از کمیک
یک صفحهی کمیک از بخشهایی تشکیل شده است که باعث میشود این سبک از کتابها و مجلات خاص شوند. این بخشها به شرح زیر است:
1) پنلها: اصلیترین چیزی که یک کمیک را میسازد پنلها هستند. پنلها بخشهایی هستند که تصاویر در آنها کشیده میشود.
2) حبابهای گفتوگو: حبابها بخشهایی هستند که دیالگوهای شخصیتهای داستان در آنها نوشته میشوند. مهم ترین چیز درمورد متن کمیکها این است که باید به شکل عامیانه نوشته شوند چرا که در گفتوگوهای روزمره هیچگاه اشخاص با زبان کتابی با یکدیگر سخن نمیگویند.
3) آنوماتوپیا: آنوماتوپیا در کمیکها نقش صداها و آواها را بازی میکنند، یعنی یک صدا به صورت متن نوشته میشود یا لغاتی که معانی آنها یک نوع صدا است، مثلاً صدای شلیک گلوله به شکل بَنگ نوشته میشود، یا معنی کلمه “splash” در زبان انگلیسی میشود صدای شرُ شُر آب. آنوماتوپیاها فقط در کمیکها استفاده میشوند طوری که یک نشانه از کمیک به حساب میآیند. اما چنین کلماتی در زبان فارسی تعریف نشدهاند و ما برای ترجمهی آنها بیشتر سعی میکنیم آن صدا را به شکل متن درآوریم.
4) جعبههای متن: جعبههای متن چند کاربرد دارند. در بعضی از آنها زمان یا مکان و در برخی دیگر دیالوگهایی گفته میشود که شخص گوینده در آن پنل حضور ندارد.
کمیک چگونه خوانده میشود؟
برای خواندن کمیک یک روش استاندارد وجود دارد. در کمیک اولویت با خواندن حبابهای بالا و سمت چپ در هر پنل هست، همچنین برای خواندن پنلها نیز اولویت اول با پنلهای بالای صفحه و بعد سمت چپ است. در کمیکهای فارسی نیز به همین شکل است با این تفاوت که در متن بالا باید به جای کلمه چپ، راست را قرار دهید. این روش روش صحیح و استاندارد مطالعه کمیک است و با این روش خوانندگان از سردرگمی در میآیند. کمیکهای ژاپنی (یا مانگا) نیز به همین روش خوانده میشوند با این تفاوت که در برخی از آنها متن داستان به صورت عمودی نوشته میشوند که خب این به دلیل دست خط آنها است.
ایده کمیک از کجا آمد؟
برای پاسخ به این سوال که ساخت کمیک از کجا به ذهن نویسندگان و تصویرگران اولیه رسید باید به چندین قرن پیش بازگردیم، به دورانی که انسانها با تصاویر با همدیگر ارتباط برقرار میکردند. موارد تاریخی زیادی وجود دارد که در اینجا به چند موردش اشاره میکنیم:
1) غار لاسکو: غار لاسکو، یکی از آثار باستانی کشور فرانسه است که در شهر Montignac واقع شده است. بر روی دیوارههای این غار نگارههایی وجود دارد که قدمتشان به هفده هزار سال باز میگردد. از طریق این نگارهها میتوان فهمید که انسانها در آن دوره از طریق تصویر با هم صحبت میکردند.
2) خط هیروگلیف مصری: هیروگلیف اولین زبان مردمان مصر است. همین طور که در تصویر زیر مشاهده میکنید الفبای این خط اشکال و نمادها هستند و بیش از 1000 حرف دارد.
3) Block books: بلاک بوک جزء اولین کتبی ست که پس از اختراع دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ در نیمه دوم قرن پانزدهم میلادی در اروپا منتشر شد. این کتاب روایتگر داستانهای بین کشورهای اروپایی از طریق متن و تصویر است.
4) پارچه بزرگ Bayeux: پارچه Bayeux بزرگترین پارچه دستساز تاریخ به طول 70 متر است که داستان نبرد بین ارتش نورمنی-فرانسوی و ارتش انگلیس را به وسیله تصویر و متن، بیان میکند. این پارچه توسط کشور انگلستان در قرن یازدهم میلادی بافته شد که هماکنون در موزه Tapisserie de Bayeux فرانسه نگهداری میشود.
نکته مشترک بین تمامی این آثار انتقال مطلب به وسیلهی تصویر و متن است که این همان تعریف کمیک است، اما خب تفاوتهایی هم دارند که آن هم در نوع انتقال پیامشان است و همین تفاوت باعث محبوبیت این سبک از کتابها و مجلهها شده است.